جرم تخریب منابع طبیعی
جرم تخریب منابع طبیعی
تخریب اراضی ملی و منابع طبیعی به دلیل اهمیت بالای این منابع و درک این موضوع از سوی قانونگذار، به عنوان یک جرم در ماده 690 قانون مجازات اسلامی و ماده ۴۲ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع شناخته شده است. تخریب به معنای وارد کردن هرگونه صدمه عمدی است که باعث نقصان یا از بین رفتن مال یا شیء متعلق به دیگری می‌شود. در جرم تخریب اراضی ملی، علاوه بر عمل فیزیکی لطمه زدن، ورود ضرر به منابع طبیعی نیز شرط تحقق جرم است، زیرا تا ضرری واقع نشود، جرم تخریب محقق نمی‌شود. لازم به ذکر است که جرم تخریب اموال خصوصی با جرم تخریب اراضی ملی که از جرایم عمدی، غیر قابل گذشت و دارای جنبه عمومی است، متفاوت می‌باشد. این جرم با فعل مثبت انجام می‌شود و نه با ترک فعل؛ به عبارت دیگر، ترک فعل هرچند باعث از بین رفتن یا ورود ضرر به مال متعلق به غیر شود، عنصر مادی تخریب محسوب نمی‌شود.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل ملکی در تهران، با شماره زیر تماس بگیرید:
📞 مشاوره حقوقی: ۰۹۱۲۷۶۷۸۷۵۱
شرایط تحقق جرم تخریب اراضی ملی و منابع طبیعی
هر عملی که منجر به صدمه و تخریب منابع طبیعی شود. عمد و سوء نیت در وارد کردن صدمه و تخریب، یا تخریب بدون مجوز از مراجع قانونی نظیر محیط زیست ورود ضرر به اراضی ملی و منابع طبیعی به واسطه فعل و رفتار منجر به تخریب.
بیشتر بدانید : مجازات زمین خواری
مصادیق جرم تخریب اراضی ملی و منابع طبیعی
تخریب اراضی ملی می‌تواند به اشکال مختلفی رخ دهد. باید توجه داشت که هر گونه عملی که منجر به ورود ضرر و از بین رفتن منابع طبیعی شود، به عنوان تخریب شناخته می‌شود. این تخریب می‌تواند نتیجه کندن بوته‌ها و درختان، تهیه هیزم و زغال از منابع ملی یا ایجاد حریق در این مناطق باشد.
جرم بریدن و ریشه کن کردن و سوزانیدن نهال و درخت و تهیه چوب و هیزم از منابع ملی
طبق ماده ۴۲ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، تهیه چوب، هیزم و زغال، بریدن و ریشه‌کن کردن درختان و نهال‌ها در منابع ملی و متعلق به دولت، و همچنین در توده‌های جنگلی بدون موافقت کتبی سازمان جنگلبانی ممنوع است. این فرآورده‌ها به نفع سازمان جنگلبانی ضبط می‌شود و متخلفان به پرداخت جریمه‌ای از یکصد تا یک هزار ریال نسبت به هر درخت یا هر متر مکعب هیزم یا زغال و همچنین به حبس تأدیبی تا شش ماه محکوم خواهند شد.
در صورتی که این اقدامات با موافقت مراجع ذی‌صلاح و دریافت پروانه مربوطه صورت گرفته باشد، این موضوع از شمول ماده فوق خارج است، به شرط آنکه دارنده پروانه از حدود مندرج در پروانه تخلف نکند.
جرم بریدن و ریشه کن کردن بوته ها و خارها و درختچه های بیابانی و کویری و کوهستانی
طبق ماده ۴۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، بریدن و ریشه‌کن کردن بوته‌ها، خارها، و درختچه‌های بیابانی، کویری و کوهستانی در مناطق کویری و بیابانی ممنوع است. متخلفان به حبس تا ده روز یا پرداخت غرامت تا ۱۵ میلیون ریال محکوم خواهند شد و در صورت تکرار، به هر دو مجازات محکوم می‌شوند.
مطابق تبصره این ماده، انجام عملیات مذکور در صورتی که به منظور زراعت، درختکاری، ایجاد بادشکن، مرتع مشجر یا غیر مشجر، یا تأمین حوائج دیگر اهالی باشد و با اجازه سازمان جنگلبانی و طبق شرایط تعیین شده از سوی این سازمان صورت گیرد، مجاز است.
ماده ۴۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع فقط شامل مناطق کویری، بیابانی و کوهستانی می‌شود و نمی‌توان آن را به سایر مناطق تعمیم داد. این به معنای غیر قابل مجازات بودن تخریب محیط زیست در سایر مناطق نیست؛ چنین اعمالی مطابق ماده ۶۹۰ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی قابل پیگیری کیفری است.
جرم ایجاد حریق در اراضی ملی
ایجاد حریق در اراضی ملی یکی از جلوه‌های جرم تخریب این قبیل اراضی است. بر اساس ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، هر کس عمداً در جنگل آتش‌سوزی ایجاد نماید، به حبس از سه تا ده سال محکوم خواهد شد. در صورتی که مرتکب از مأمورین جنگلبانی باشد، به حداکثر مجازات محکوم می‌شود. همان‌طور که از متن ماده استفاده می‌شود، مجازات مذکور در ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع ناظر بر ایجاد عمدی حریق و آتش‌سوزی در اراضی ملی است.
اما اگر ایجاد حریق غیرعمدی باشد، موضوع تابع ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع است. این ماده اعلام می‌دارد که آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است. در صورتی که ثابت گردد در نتیجه بی‌مبالاتی،جرمی با موضوع حریق در جنگل ایجاد شده، فردی که مرتکب جرم شده به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
طبق این ماده، اگر کسی بخواهد در اراضی متعلق به خود که مجاور اراضی ملی است، آتش روشن کند، باید این امر را به اطلاع مأموران جنگلبانی برساند و از آنان کسب اجازه نماید. در غیر این صورت، اگر حریق اتفاق افتاده به اراضی کناری یا همسادگی و یا مجاور سرایت کند، مرتکب به مجازات تعیین شده توسط قاضی محکوم خواهد شد. در واقع، در جرم ایجاد حریق غیرعمدی در اراضی ملی، عدم اطلاع‌رسانی و کسب اجازه از مأموران جنگلبانی در مورد آتش افروختن در ملک خود، مصداق بی‌مبالاتی است و مسئولیت کیفری شخص را به همراه دارد.
چرای بدون مجوز دام
چرانیدن دام در منابع ملی و جنگل‌های کشور بدون اخذ پروانه مطلقاً ممنوع است. بر اساس تبصره ۲ ماده ۴۷ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، چرای دام در مراتع بدون پروانه چرا یا مازاد بر ظرفیت تعیین شده در پروانه، جرم محسوب می‌شود و مستلزم پرداخت معادل بیست درصد (۲۰٪) ارزش متوسط واحد دامی در سال خواهد بود. این مبلغ پس از وصول باید به حساب درآمد عمومی (نزد خزانه‌داری کل) واریز شود.
مجازات تخریب اراضی ملی و منابع طبیعی
باید بدانید و آگاه باشید که تخریب اراضی ملی و منابع طبیعی به موجب قانون مجازات اسلامی جرم محصوب می شود و با حبس از یک ماه تا یک سال همراه است. اگر تخریب بر اساس مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع صورت گیرد، مرتکب به حبس تا ده روز و جزای نقدی محکوم خواهد شد.
بیشتر بدانید : اعتراض به ملی نمودن اراضی
مستندات و رکن قانونی جرم تخریب اراضی ملی و منابع طبیعی
ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی بیان می‌دارد: هر کس بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی‌صلاح دیگر عملیاتی انجام دهد که منجر به تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد، به مجازات حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
همچنین در قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع آمده است:
- ماده ۴۲: بریدن و ریشه‌کن کردن و سوزاندن نهال‌ها و درختان و تهیه چوب و هیزم و زغال از منابع ملی و توده‌های جنگلی بدون اخذ پروانه از وزارت منابع طبیعی ممنوع است. جریمه نقدی بریدن، ریشه‌کن کردن و سوزاندن هر نهال از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا سه میلیون و هفتصد و پنجاه هزار ریال و برای درختان از سی میلیون ریال تا هفتاد و پنج میلیون ریال است.
- ماده ۴۳: بریدن و ریشه‌کن کردن بوته‌ها، خارها و درختچه‌های بیابانی و کویری و کوهستانی در مناطق کویری و بیابانی ممنوع است. متخلف به حبس تعزیری تا ده روز و جریمه نقدی از شش میلیون ریال تا پانزده میلیون ریال محکوم می‌شود.
- ماده ۴۷: هر کس عمداً در جنگل آتش‌سوزی ایجاد کند به حبس از سه تا ده سال محکوم می‌شود. در صورتی که مرتکب مأمور جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد. در هنگام آتش‌سوزی در جنگل‌ها، کلیه مأمورین دولتی موظف به کمک در آتش‌نشانی هستند و در صورت قصور مجازات خواهند شد.
این نکات می‌تواند به‌خوبی درک شود که تخریب و آسیب رساندن به منابع طبیعی و محیط زیست با مجازات‌های قانونی همراه است.
نظریه شماره ۷/۹۷/۱۱۶
بر اساس نظریه شماره ۷/۹۷/۱۱۶ مورخ ۱۳۹۷/۰۱/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه: ۱- مطابق ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، هر شخصی (اعم از حقوقی یا حقیقی) که از وقوع جرم، متحمل ضرر و زیان شود، می‌تواند به عنوان شاکی، تعقیب مرتکب را درخواست کرده و نسبت به احکام و قرارهای صادره اعتراض کند. بنابراین، سازمان‌ها و ادارات مذکور در استعلام چنانچه از وقوع جرم، متحمل ضرر و زیان شوند، با توجه به ماده ۱۰ قانون مذکور، شاکی یا مدعی خصوصی تلقی می‌شوند. به عنوان مثال، اداره منابع طبیعی که متولی اراضی منابع ملی است، در صورت تخریب منابع ملی یا تصرف این اراضی به عنوان شاکی، تعقیب مرتکب را مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی تقاضا می‌کند. همچنین در جرم چرای بدون پروانه یا مازاد بر پروانه چرا (موضوع تبصره ۲ ماده ۴۷ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت)، به عنوان شاکی، تعقیب مرتکب را درخواست می‌کند.
بیشتر بدانید : وکیل تغییر کاربری اراضی
جمع بندی
.1تخریب اراضی ملی جرم است و شامل بریدن درختان، ایجاد حریق و چرای دام بدون پروانه می‌شود.
۲. قوانین و مجازات‌ها:
بریدن درختان و تهیه چوب بدون پروانه: جریمه و حبس.
بریدن بوته‌ها و درختچه‌های بیابانی: حبس و جریمه نقدی.
ایجاد عمدی حریق: حبس از سه تا ده سال.
۳. چرای دام بدون پروانه در منابع ملی: جرم و جریمه.
۴. حق شکایت: سازمان‌ها و ادارات متولی منابع ملی می‌توانند به عنوان شاکی، تعقیب مرتکب را درخواست کنند.
۵. مشاوره حقوقی: استفاده از خدمات وکلای متخصص توصیه می‌شود. موسسه حقوقی دکتر حمید بذرپاچ آماده ارائه خدمات حقوقی است.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل ملکی در تهران، با شماره زیر تماس بگیرید:
📞 مشاوره حقوقی: ۰۹۱۲۷۶۷۸۷۵۱
