شرایط شهادت شهود- همه چیز درباره شرایط شهادت

شرایط شهادت شهود

دفتر وکالت دکتر حمید بذرپاچ بهترین وکیل در تهران:  شرایط شهادت شهود : شهادت، که یکی از اصول اصلی تأیید ادعا در سیستم قضایی است، به معنی بیانات فرد سومی است که در مورد رخ دادن یا عدم رخ دادن یک مورد آگاهی دارد و این آگاهی را در دادگاه اعلام می‌کند. برای اینکه شهادت فردی قابل قبول باشد، باید شرایط خاصی را برآورده کند. در این متن، قصد داریم شرایط مورد نیاز برای شهادت شاهدان را بررسی کنیم، از جمله شرایط کلی، خاص و شرایط ارائه شهادت.

شهادت شاهدان در دادگاه های حقوقی و کیفری

شهادت شاهدان یکی از متداول ترین روش های تأیید ادعا در دادگاه ها است. شهادت به معنی ارائه گواهی در دادگاه به نفع یک فرد و به زیان دیگری است. در واقع، افرادی که شاهد یک رویداد بوده اند، می توانند در دادگاه در مورد آن شهادت بدهند. در این موارد، شهادت شاهدان به قاضی کمک می کند تا حقیقت هر یک از طرفین دعوا را تعیین کند.

به طور کلی، شهادت می تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد. اگر شاهد بخواهد به صورت شفاهی شهادت دهد، باید موضوعی که شاهد آن بوده است را در دادگاه بیان کند. شاهد یک فرد سوم است، یعنی از دعوا هیچ منفعتی ندارد و فقط برای اثبات حقیقت یکی از طرفین دعوا، شهادت می دهد.

شهادت شاهدان می تواند تأثیر بزرگی در تصمیم گیری و صدور حکم توسط قاضی داشته باشد. اما برای اینکه شهادت در دادگاه معتبر باشد، شاهد باید شرایط خاصی را داشته باشد. در ادامه، ما به بررسی مهمترین شرایط شاهد در دادگاه می پردازیم:

شرایط لازم برای شهادت در دادگاه:

* شاهد باید حتما بلوغ یافته باشد و سن بیش از ۱۸ سال داشته باشد.
* شاهد باید از مذهب اسلام باشد.
* شخصی که قصد دارد شهادت دهد باید عاقل باشد. شهادت افرادی که دچار جنون هستند، در دادگاه قابل قبول نیست.
* شاهد باید شخصی با اعتبار باشد و شهادت افرادی که تکدی گر، ولگرد، مجرم یا خلافکار هستند، قابل قبول نیست.
* شهادت شاهد نباید بر اساس دشمنی شخصی با هر یک از طرفین دعوا ارائه شود.
* شاهد نباید از بستگان نزدیک هیچ یک از طرفین دعوا باشد. به عنوان مثال، پدر و مادر، خواهر و برادر و … از اصحاب دعوا، نمی توانند در دادگاه به نفع آنها شهادت دهند.

شهادت افراد فامیل در دادگاه

شهادت افراد فامیل، مانند سایر شهود، تابع شرایط عمومی و خاص است. اما در برخی موارد، شهادت این افراد ممکن است با شک و تردید همراه باشد. برای نمونه، یک شاهد فامیلی ممکن است به خاطر رابطه خویشاوندی با یکی از طرفین دعوا، تحت تأثیر قرار گیرد و شهادت غیر صحیحی ارائه دهد.

برای مقابله با این مسئله، قانونگذار راه حل هایی را در نظر گرفته است. به عنوان مثال، در قانون آیین دادرسی مدنی، امکان جرح شهود فامیل به طرفین دعوا ارائه شده است. بر اساس این قانون، هر یک از طرفین دعوا می توانند با استناد به دلایل معتبر، شاهد طرف مقابل را جرح کنند. اگر دادگاه جرح شاهد را تأیید کند، شهادت این شاهد قابل قبول نخواهد بود.

شهادت کدام افراد پذیرفته نمی‌شود؟

شهادت افرادی که شرایط عمومی و خاص شهادت را ندارند، قابل قبول نیست. شهادت گروه‌های زیر پذیرفته نمی‌شود:

✔ کودکان زیر سن بلوغ: کودکان زیر سن بلوغ، عقل کاملی ندارند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد مجنون یا سفیه: افراد مجنون یا سفیه، عقل کاملی ندارند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد کافر: افراد کافر، به دین اسلام ایمان ندارند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد ولدالزنا: افراد ولدالزنا، از نطفه مشروع به دنیا نیامده‌اند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد فاسق: افراد فاسق، به واجبات عمل نمی‌کنند و محرمات را رعایت نمی‌کنند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد تکدی‌کار: افراد تکدی‌کار، گدا هستند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد ولگرد: افراد ولگرد، ثبات زندگی ندارند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد دارای خصومت با طرفین دعوی: افراد دارای خصومت با طرفین دعوی، ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و شهادت نادرستی دهند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ افراد ذی‌نفع در دعوی: افراد ذی‌نفع در دعوی، ممکن است شهادت خود را به نفع یکی از طرفین دعوی تحریف کنند و بنابراین، شهادت آنها قابل قبول نیست.
✔ شهادت افرادی که شهادت آنها بر اساس خدعه یا اشتباه یا اکراه یا تهدید یا ترس یا هیجان شدید یا انکار یا کتمان باشد، مورد قبول نیست.

بازگشت از شهادت

گاهی اوقات شاهد در دادگاه شهادت می‌دهد و قاضی بر اساس بیانات وی حکم صادر می‌کند. اما پس از گذشت مدتی، شاهد به دادگاه می‌رود و اعلام می‌کند که شهادت او درست نبوده است. این عمل به بازگشت از شهادت معروف است. در برخی موارد، شاهد ممکن است به دلیل مختلف و وجود برخی توهمات، اشتباه کرده باشد و این موضوع باعث شده باشد که شهادت نادرستی دهد.

اما گاهی اوقات شاهد به هر دلیلی به دروغ شهادت می‌دهد و در حقیقت با آگاهی از نادرستی و غیر واقعی بودن بیانات خود، این کار را انجام می‌دهد. در این حالت، شهادت شاهد هیچ اعتباری در دادگاه ندارد و حکمی که بر اساس آن صادر شده است، باطل خواهد بود. در واقع هیچ حکمی بر اساس شهادت دروغین یا اشتباه اجرا نخواهد شد. اما بازگشت از شهادت برخی اثرات قانونی را برای شاهد به همراه خواهد داشت. اگر شاهد با قصد و نیت، شهادت دروغین داده باشد، ممکن است برخی مجازات‌های قانونی در مورد او اعمال شود.