زمین‌های ملی شده: تعاریف، قوانین و نکات کلیدی

فهرست مطالب

احتمالاً تا کنون با عبارت “زمین‌های ملی شده” برخورد کرده‌اید، اما بسیاری ممکن است معنای دقیق آن و قوانین مرتبط با آن را ندانند. در این مطلب قصد داریم به بررسی زمین‌های ملی شده و قوانین مربوط به آن بپردازیم. به طور خلاصه، زمین‌های ملی شده اراضی و زمین‌هایی هستند که به تملک دولت درآمده و به عنوان اموال دولتی شناخته می‌شوند. معمولاً این زمین‌ها در خارج از شهر واقع شده‌اند و مالک حقیقی ندارند. در صورتی که شخص حقیقی با ارائه اسناد و مدارک ادعایی نسبت به زمین‌های ملی شده داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به مراجع ذیربط ادعای خود را اثبات کند.

چنانچه با منابع طبیعی یا سازمان مسکن و شهرسازی تهران بر سر زمین‌های ملی که احیا کرده‌اید، اختلاف دارید و یا سند مالکیت زمین‌های ملی شده را در اختیار دارید، می‌توانید جهت حل مشکل و پیگیری پرونده و دفاع از حقوق خود با مشاوران دفتر وکالت دکتر حمید بذر پاچ تماس حاصل فرمایید. تیم وکلای ما، متشکل از بهترین وکلای پایه یک دادگستری تهران، می‌توانند شما را در امور مربوط به زمین‌های ملی شده یاری کنند.

جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری، با شماره زیر تماس بگیرید:

📞 مشاوره حقوقی: ۰۹۱۲۷۶۷۸۷۵۱

زمین های ملی شده یعنی چه؟

زمین‌هایی که تا کنون انسان‌ها هیچ دخل و تصرفی در آن‌ها نداشته‌اند و همچنان شکل طبیعی خود را حفظ کرده‌اند، مانند جنگل‌ها، از تاریخ ۱۳۴۱/۱۰/۲۷ به مالکیت دولت و اداره منابع طبیعی درآمدند. از این تاریخ به بعد، هر سند مالکیتی که صادر شود، فاقد ارزش قانونی است. اگر شخصی سندی با تاریخ قبل از این تاریخ ارائه دهد، به آن رسیدگی می‌شود. لازم به ذکر است که زمین‌های ملی شده‌ای که در داخل شهر واقع شده باشند، تحت نظر سازمان مسکن و شهرسازی آن شهر قرار دارند.

حتما مطالعه کنید: بهترین وکیل قاچاق کیست؟

نکته مهم: بر اساس مصوبه سال ۱۳۴۱ که با هدف ملی شدن جنگل‌های کشور تصویب شد، سابقه‌ی احیای زمین (کشاورزی) ملاک تشخیص مالکیت است. سند مالکیتی بدون سابقه‌ی احیا، هیچ اعتباری ندارد. بالعکس، اگر زمینی قبل از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل‌ها احیا شده باشد، در شمار اراضی ملی قرار نمی‌گیرد.

هنگامی‌که زمین به دستور مراجع ذیربط در دست کارشناسی قرار می‌گیرد، تا زمان طی شدن مراحل قانونی، زمین جزو زمین‌های ملی محسوب می‌شود. سپس مطابق قوانین، آگهی شده و پس از گذشت مدت مقرر، برای شخص ثالث در نظر گرفته می‌شود.

مواد مربوط به زمین های ملی شده

در ماده یک “قانون ملی شدن جنگل‌های کشور” مصوب ۲۷ دی‌ماه ۱۳۴۱ مقرر شده است که از تاریخ تصویب این قانون، عرصه و اعیانی کلیه جنگل‌ها، مراتع، بیشه‌های طبیعی و اراضی جنگلی جزو اموال عمومی محسوب و متعلق به دولت می‌باشند، حتی اگر افراد پیش از این تاریخ آن‌ها را تصرف کرده و سند مالکیت گرفته باشند. در ماده ۲۰ آیین‌نامه اجرایی این قانون مصوب ۶ شهریور ۱۳۴۲، کمیسیونی شامل رئیس کل کشاورزی استان، سرجنگلدار و بازرس سرجنگلداری تشکیل شد تا به اعتراضات سازمان جنگلبانی یا شخص ذی‌نفع نسبت به نظر تشخیصی جنگل‌دار در مورد منابع ملی مندرج در ماده یک قانون ملی شدن جنگل‌ها رسیدگی کند. نظر اکثریت این هیئت قطعی و لازم‌الاجرا بود.

متعاقباً با تصویب “قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع” مصوب ۲۵ مرداد ۱۳۴۶، در ماده ۵۶ این قانون (اصلاحی ۱۳۴۸)، تشخیص منابع ملی شده و مستثنیات قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع با رعایت تعاریف مذکور در این قانون به وزارت منابع طبیعی واگذار شد. افراد ذی‌نفع اختیار یافتند تا ظرف یک ماه پس از اخطار کتبی یا آگهی وزارت، که در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار مرکز و یکی از روزنامه‌های محلی یا هرگونه وسیله معمول دیگر منتشر می‌شود، اعتراض خود را با ذکر دلایل و مستندات به مرجع صادرکننده آگهی یا محل صدور اخطار تسلیم نمایند. برای رسیدگی به این اعتراضات، کمیسیونی شامل فرماندار، رئیس دادگاه شهرستان و سرپرست منابع طبیعی محل یا نمایندگان آن‌ها تشکیل شد تا تصمیم نهایی را بگیرند. تصمیم این مرجع با اکثریت اعضا قطعی بود و در صورت نظر به ملی بودن محل، به درخواست وزارت، دستور رفع تصرف صادر می‌کرد و مأمورین انتظامی مکلف به اجرای این دستور بودند.

حتما مطالعه کنید: کیفرخواست ( جلب به دادرسی ) چیست و چگونه صادر می شود؟

چگونه متوجه شویم که یک زمین ملی شده است و یا خیر؟

با مطالعه این مطلب، به طور کلی با معنای “زمین‌های ملی شده” آشنا شدید. اما سوال اصلی این است که چگونه می‌توان تشخیص داد که یک زمین ملی شده است یا خیر؟ به کمک کمیسیون ماده ۵۶ منابع طبیعی، ملی بودن زمین مشخص می‌شود. اگر کمیسیون بر اساس این ماده تعیین کند که زمینی جزو اراضی ملی است، حق مالکیت از فرد حقیقی سلب می‌شود.

برای اعتراض به این رای، می‌توانید به کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع طبیعی منطقه مراجعه کنید. در صورت باقی ماندن اختلاف، محل اصلح برای رفع اختلاف نهایی دادگستری می‌باشد. در چنین شرایطی، کارشناسان رسمی دادگستری با معیارهای قابل قبول می‌توانند زمین احیا شده را از زمین ملی شده تشخیص دهند. چنانچه در تهران نیاز به وکیل در خصوص پرونده‌های اراضی ملی شده دارید، با دفتر وکالت دکتر حمید بذرپاچ تماس حاصل فرمایید.

معیار های شناسایی زمین های ملی احیا شده

شماره	معیار شناسایی زمین‌های ملی احیا شده
1	زمینی که دارای درخت‌های تنومند و مسیر آبیاری باشد.
2	زمین‌هایی که شیب بی‌از حد معقول داشته و دارای قابلیت کشت می‌باشند.
3	زمین‌هایی که در زیر مسیر جریان آب قرار دارند.
4	زمین‌های دارای پوشش گیاهی مرتعی قدیمی.
5	زمین‌هایی که دارای قطعه‌بندی یا کرت‌بندی مشخص باشند.
6	زمین‌هایی که دارای جوی هستند و یا آثار جویی قدیمی در آن دیده می‌شود.
7	زمین‌های دارای پوشش گیاهی مربوط به فعالیت‌های کشاورزی در سال‌های گذشته.
8	زمین‌هایی که پیش کاری یا دستکاری‌های برای کشاورزی صورت گرفته باشد.
9	زمین‌هایی که در آن درخت‌های سالخورده وجود دارد و به نوعی باغ به حساب می‌آیند.
10	زمین‌هایی که بخشی از آن دارای خرمنگاه‌هایی با سن بالا و قدیمی هستند.
11	زمین‌هایی که به لحاظ عرفی و محلی در دسته مراتع قرار نمی‌گیرند.
12	زمین‌هایی که بندسار می‌باشند و دارای سیستم آبیاری از آب‌های جاری بهاره هستند.
13	زمین‌های واقع در محدوده آبی از جمله چشمه، رودخانه، قنات یا چاه.
14	زمین‌هایی که در نقشه‌های هوایی به رنگ زرد مشخص شده‌اند و به عنوان زمین‌های زراعی محسوب می‌شوند.
15	زمین‌هایی که بخشی از یک مزرعه هستند و یا در اراضی یک روستا واقع شده‌اند.
16	زمین‌هایی که قابلیت کشت و آبیاری را دارند و دارای مرزبندی ثبتی یا حداقل عرفی می‌باشند.
17	زمین‌هایی که در آن مسیرهای عبوری قدیمی به چشم می‌خورد و نشان‌دهنده استفاده زراعی در گذشته هستند.
18	زمین‌هایی که دارای بنای قدیمی مربوط به زراعت و کشاورزی می‌باشند.
19	زمین‌هایی که در تصاویر هوایی، با ابزار استریوسکوپ احیاء قدیمی در آن‌ها دیده می‌شود.
20	زمین‌هایی که وضعیت خاک کنونی آن‌ها نشان می‌دهد که در گذشته کشت صورت گرفته است.
21	زمین‌هایی که در آن‌ها باغبانی یا فعالیت کشاورزی انجام شده باشد، شامل موارد تحجیر.