نکات حقوقی اموال منقول و غیر منقول چیست

اموال منقول و غیر منقول چیست ؟

بهترین وکیل ملکی در تهران دکتر حمید بذرپاچ : اموال از نظر قابلیت جابه‌جایی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: اموال منقول و غیرمنقول. اموال منقول آن دسته از دارایی‌هایی هستند که می‌توان آن‌ها را بدون ایجاد خسارت به خود یا محل استقرارشان، از جایی به جای دیگر منتقل کرد. مانند خودرو، مبلمان، وسایل الکترونیکی و… . در مقابل، اموال غیرمنقول، دارایی‌هایی هستند که به دلیل ماهیت فیزیکی یا قانونی خود، قابلیت جابه‌جایی ندارند و به زمین یا ساختمانی متصل هستند. مانند زمین، ساختمان، درختان و… . این تقسیم‌بندی در حقوق مدنی اهمیت زیادی دارد و بر مسائل حقوقی مختلفی از جمله مالکیت، نقل و انتقال، ارث و مالیات تاثیرگذار است.

اموال منقول چیست ؟

اموال منقول به اشیایی گفته می‌شود که می‌توان آن‌ها را بدون وارد آوردن آسیب به خود یا محل قرارگیری‌شان، از جایی به جای دیگر منتقل کرد. به عبارت ساده‌تر، هر چیزی که قابلیت جابه‌جایی داشته باشد، منقول محسوب می‌شود.

مثال‌هایی از اموال منقول: اتومبیل، دوچرخه، گوشی موبایل، کتاب، میز، تلویزیون، و… . این فهرست تنها بخشی از طیف گسترده‌ای از اموال منقول است.

نکته مهم: منظور از جابه‌جایی، انتقال بدون آسیب رساندن به خود مال یا محیط اطراف است. به عنوان مثال، یک پنجره تا زمانی که به دیوار متصل نشده است، منقول محسوب می‌شود؛ اما پس از نصب، به دلیل وابستگی به ساختمان، به عنوان یک مال غیرمنقول تلقی می‌شود. همین امر در مورد لوله‌های ساختمان نیز صدق می‌کند. تا زمانی که لوله‌ها نصب نشده‌اند، منقول هستند؛ اما پس از نصب، به دلیل اتصال به سیستم لوله‌کشی ساختمان، غیرمنقول محسوب می‌شوند. به طور خلاصه میتوان گفت که اموال منقول، اشیایی قابل حمل هستند که وابستگی دائمی به مکان خاصی ندارند. در مقابل، اموال غیرمنقول به اشیایی گفته می‌شود که به دلیل ماهیت یا اتصال به زمین یا ساختمان، قابلیت جابه‌جایی آسان را ندارند.

دسته بندی اموال منقول

اموال منقول: فراتر از اشیاء ملموس

همان‌طور که می‌دانیم، دنیای اطراف ما پر از اشیاء قابل جابه‌جایی است که به آن‌ها اموال منقول می‌گوییم. اما مفهوم اموال منقول در حقوق، بسیار فراتر از این اشیاء ملموس است. برای اینکه بتوانیم از آثار حقوقی منقول بودن یک مال بهره‌مند شویم، باید به تقسیم‌بندی‌های دقیق قانونی توجه کنیم.

تقسیم‌بندی اموال منقول از منظر قانون مدنی:

قانون مدنی اموال منقول را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کند:

1.اموال ذاتا منقول:

این دسته شامل اشیاء ملموسی است که به راحتی می‌توان آن‌ها را از جایی به جای دیگر منتقل کرد بدون اینکه به خود یا محل قرارگیری‌شان آسیبی وارد شود.

• مثال‌ها:خودرو، تلفن همراه، مبلمان و…

2.اموال حکمی منقول:

این دسته شامل حقوق و مطالباتی است که گرچه ماهیت مادی ندارند اما از نظر حقوقی به عنوان مال منقول تلقی می‌شوند.

   انواع اموال حکمی منقول:

• حقوق عینی منقول: مانند حق مالکیت بر یک خودرو یا حق رهن بر یک دستگاه تلفن همراه.
•      حقوق دینی ناشی از معاملات: مانند طلبی که از فروش یک ملک (غیرمنقول) به وجود می‌آید.
•      اجرت‌المثل و اجرت‌المسمی: حق مطالبه اجرت برای استفاده از مال دیگری، چه منقول باشد چه غیرمنقول.
•      خسارات ناشی از آسیب به اموال منقول: حق مطالبه خسارت وارده به یک خودرو.
•      حقوق فکری: مانند حق اختراع، حق تألیف و حق علامت تجاری.

اهمیت تشخیص اموال منقول:

تشخیص اینکه یک مال منقول است یا غیرمنقول، از نظر حقوقی بسیار مهم است. زیرا قوانین و مقررات حاکم بر هر یک از این دو دسته متفاوت است. به عنوان مثال، روش انتقال مالکیت، صلاحیت دادگاه و شرایط قانونی برای هر یک از آن‌ها متفاوت خواهد بود.

اموال غیر منقول

 اموال غیرمنقول: آنچه جابه‌جا نمی‌شود

اموال غیرمنقول به آن دسته از اموالی گفته می‌شود که به دلیل ماهیت فیزیکی یا قانونی خود، قابلیت جابه‌جایی نداشته و به زمین یا ساختمانی متصل هستند. به عبارت ساده‌تر، هر چیزی که به زمین یا ساختمانی وابسته باشد و جدا کردن آن باعث آسیب به خود یا محل استقرارش شود، غیرمنقول محسوب می‌شود.

 چرا تشخیص اموال غیرمنقول مهم است؟

قوانین خاص: قوانین حاکم بر اموال غیرمنقول با اموال منقول متفاوت است. مثلاً برای انتقال مالکیت یک زمین، باید مراحل قانونی خاصی مانند ثبت در دفتر اسناد رسمی طی شود.

مالیات: مالیات بر اموال غیرمنقول با اموال منقول متفاوت است.

ثبت:اموال غیرمنقول باید در دفاتر ثبت اسناد رسمی ثبت شوند.

انواع اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

اموال غیرمنقول ذاتی: این اموال به طور طبیعی به زمین متصل هستند و جدا کردن آن‌ها از زمین، موجب تخریب یا تغییر ماهیت آن‌ها می‌شود. مانند: زمین، کوه، دریاچه، معادن.

اموال غیرمنقول وابسته به عمل انسان: این اموال در ابتدا منقول بوده‌اند اما با اتصال به زمین یا ساختمان، به غیرمنقول تبدیل شده‌اند. مانند: ساختمان‌ها، دیوارها، سقف‌ها، لوله‌های آب و فاضلاب، درختان کاشته شده.

اموالی که در حکم غیرمنقول هستند: این اموال به دلیل ارتباط تنگاتنگ با اموال غیرمنقول، از نظر حقوقی به عنوان غیرمنقول تلقی می‌شوند. مانند: حقوق عینی بر اموال غیرمنقول (مثل حق رهن)، دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول (مثل دعوای خلع ید).

اموال تابع اموال غیرمنقول: این اموال به دلیل ارتباط با اموال غیرمنقول، تابع قوانین حاکم بر آن‌ها هستند. مانند: ادوات و ابزار کشاورزی که برای کشت و زرع در زمین استفاده می‌شوند.

مثال‌های بیشتر از اموال غیرمنقول

زمین و ساختمان: مهم‌ترین مثال‌های اموال غیرمنقول هستند.

تاسیسات:مانند سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، آسانسورها.

اشجار و گیاهان: درختان، بوته‌ها و گیاهانی که به زمین ریشه دوانده‌اند.

حقوق ساخت: حق ساختمانی که بر روی یک زمین وجود دارد.

حق ارتفاق: حق استفاده از ملک دیگری برای منظور خاصی (مثلاً حق عبور از ملک مجاور).

در نهایت، باید توجه داشت که تشخیص دقیق ماهیت یک مال به عنوان منقول یا غیرمنقول، ممکن است در برخی موارد پیچیده باشد و نیاز به بررسی دقیق قوانین و شرایط خاص هر مورد داشته باشد.

دسته بندی اموال غیر منقول

اموال غیرمنقول به آن دسته از اموالی گفته می‌شود که به دلیل ماهیت فیزیکی یا قانونی خود، قابلیت جابه‌جایی نداشته و به زمین یا ساختمانی متصل هستند. این نوع اموال، برخلاف اموال منقول، به دلیل وابستگی به مکان خاص، ویژگی‌ها و قوانین حقوقی متفاوتی دارند.

تقسیم‌بندی اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول را می‌توان از منظرهای مختلفی تقسیم‌بندی کرد. یکی از رایج‌ترین تقسیم‌بندی‌ها، بر اساس ماهیت و ارتباط آن‌ها با زمین است.

1.اموال غیرمنقول ذاتی: دسته از اموال، به طور ذاتی به زمین متصل هستند و جدا کردن آن‌ها از زمین، موجب تخریب یا تغییر ماهیت آن‌ها می‌شود.

• مثال‌ها: زمین، معادن، کوه‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها.

2-اموال غیرمنقول وابسته به عمل انسان: اموال که ابتدا منقول بوده‌اند اما با اتصال به زمین یا ساختمان، به غیرمنقول تبدیل شده‌اند.

مثال‌ها:

• ابنیه: ساختمان‌ها، دیوارها، سقف‌ها و هر آنچه که به صورت ثابت به زمین متصل شده است.
•   تاسیسات: لوله‌های آب و فاضلاب، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، آسانسورها و… که به ساختمان متصل هستند.
•     اشجار و گیاهان: درختان، بوته‌ها و گیاهانی که به زمین ریشه دوانده‌اند.

3-اموالی که در حکم غیرمنقول هستند: اموالی که به دلیل ارتباط تنگاتنگ با اموال غیرمنقول، از نظر حقوقی به عنوان غیرمنقول تلقی می‌شوند.

مثال‌ها:

• حقوق عینی بر اموال غیرمنقول: حق رهن بر یک ملک، حق انتفاع از یک باغ.
•     دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول: دعوای خلع ید، دعوای رفع تصرف عدوانی.
•     ثمره و حاصل اموال غیرمنقول: میوه درختان تا زمانی که چیده نشده باشد.

4.اموال تابع اموال غیرمنقول:  این اموال، به دلیل ارتباط با اموال غیرمنقول، تابع قوانین حاکم بر آن‌ها هستند.

مثال‌ها:

• ادوات و ابزار کشاورزی: تراکتور، گاوآهن و… که برای کشت و زرع استفاده می‌شوند.
•     حیوانات اهلی: گاو، گوسفند و… که برای کشاورزی نگهداری می‌شوند.

اهمیت تشخیص اموال غیرمنقول

تشخیص اینکه یک مال غیرمنقول است یا منقول، از نظر حقوقی بسیار مهم است. زیرا:

قوانین حاکم: قوانین حاکم بر اموال غیرمنقول با قوانین حاکم بر اموال منقول متفاوت است.

روش انتقال مالکیت: روش انتقال مالکیت اموال غیرمنقول به مراتب پیچیده‌تر و طولانی‌تر از اموال منقول است.

ثبت: اموال غیرمنقول باید در دفاتر ثبت اسناد رسمی ثبت شوند.

مالیات: مالیات بر اموال غیرمنقول با مالیات بر اموال منقول متفاوت است.

در کل باید گفت که اموال غیرمنقول به دلیل وابستگی به زمین یا ساختمان، ویژگی‌ها و قوانین خاص خود را دارند. تقسیم‌بندی این اموال به انواع مختلف، به درک بهتر ماهیت و حقوق مربوط به آن‌ها کمک می‌کند.

جهت دریافت مشاوره همین حالا با دفتر وکالت دکتر حمید بذر پاچ تماس بگیرید.

تماس: [۰۹۱۲۷۶۷۸۷۵۱]

آدرس: تهران.سعادت آبا‌د.خیابان سرو غربی.نرسیده به خیابان بخشایش.مجتمع سفیر. واحد ۱۶